Het is weer zover! De Vlaamse week tegen pesten werpt de schijnwerpers op een alledaags aanwezig probleem dat vele kinderen, jongeren en zelfs volwassenen treft. We horen veel over pesterijen op scholen en op het werkveld. Er zijn al vele boeken over geschreven en materialen voor ontwikkeld. Echter is er daarnaast een soort van pesten dat mogelijks nog meer schade berokkent en vaak onderbelicht blijft: pestgedrag tussen broers en zussen!
Uit onderzoek is gebleken dat er tijdens het afgelopen jaar in vier van de vijf gezinnen met meerdere kinderen enige vorm van geweld plaatsgevonden heeft. Meer dan de helft van deze gezinnen geeft aan dat er een hoog risico was voor serieuze verwondingen waarbij het geweld voorkwam als volgt: stampen, bijten, knijpen, elkaar slaan (met de vuist of voorwerpen) en bedreigingen voor het gebruik van een mes of een geweer.
Pestgedrag tussen broers en zussen hangt vaak samen met een verminderde mentale gezondheid voor de gepeste en geeft ook een verhoogde kans op pestgedrag tussen leeftijdsgenoten buiten het gezin. Ook op latere leeftijd hebben deze kinderen meer kans op het ontwikkelen van destructief gedrag t.o.v. zichzelf en op depressieve gevoelens.
Broers en zussen kunnen elkaar heel erg kwetsen. Vermits ze onder één dak samenwonen, kunnen ze niet aan elkaar ontsnappen.
Dit doet ons toch aan de alarmbel trekken!
Wanneer spreken we van pestgedrag tussen broers en zussen?
Om hier een uitspraak over te doen is het belangrijk goed te weten wat pesten eigenlijk inhoudt, namelijk: pesterijen zijn ernstige, herhaalde en opzettelijke pogingen om iemand te kwetsen. Er is bij pesterijen een machtsverschil in het spel, waardoor het (bijna) onmogelijk is voor de gepeste om zichzelf te beschermen of te verdedigen.
Niet elke discussie of elk conflict kan men dus zien als pesten. Het sleutelbegrip is ‘ernst’. Als ouder is het belangrijk om te voorkomen dat je kinderen elkaar kwetsen of verwonden, maar hoef je niet in elke ruzie tussenbeide komen. Tussen broers en zussen zal er altijd eentje ouder zijn en (naar alle waarschijnlijkheid) ook groter, maar het is niet steeds het oudste kind dat met agressie of pesterijen start.
Alle broers en zussen maken wel eens ruzie. Hieronder kort een overzicht om in te schatten of het om een gewone ruzie gaat of dat er zich een mogelijk pestprobleem vormt.
- - Het vechten en het schreeuwen naar elkaar is ernstiger en meer verregaand dan wat je normaal zou verwachten
- - Er is duidelijk een patroon waarneembaar, bijvoorbeeld eenzelfde kwetsende naam noemen of doordrammen over eenzelfde topic, elke dag opnieuw
- - Het pestgedrag is geen onbetekenend plagen in een bepaalde situatie, maar wordt opzettelijk toegepast
- - Er is een duidelijk machtsverschil waarneembaar, de ‘pester’ komt steeds het sterkst naar voren (het oudste kind, grootste kind, meest verbale kind, enzovoort)
- - De kinderen maken het niet goed met elkaar, er is weinig empathie merkbaar in de relatie tussen hen
Wat kunnen ouders doen om het pesten aan banden te leggen?
1) Zorg voor veiligheid!
Elk kind moet zich veilig voelen in zijn eigen thuisomgeving. Als ouder kun je daarom best meteen reageren als er risico’s zijn op verwonding of als er een hevige strijd is. Zeg halt tegen de situatie en haal de kinderen uit elkaar. Op het moment dat de rust is wedergekeerd, kun je elk kind de kans geven om zijn/haar verhaal bij jou als ouder te brengen.2) Iedereen gelijk!
Het gebeurt soms automatisch; een ouder kind verantwoordelijk stellen voor een jonger kind. Probeer dit te vermijden zodat er vanuit jullie als ouders al geen machtsverhoudingen gecreëerd worden. Daarnaast is het belangrijk dat regels en grenzen binnen het gezin duidelijk zijn. Uiteraard zijn deze vaak aangepast aan leeftijd, maar deze geven geen ‘macht’ t.o.v. elkaar. De verantwoording ligt bij de ouders.
3) Maak een gezellig warm nest
Het thuisklimaat heeft een grote invloed op het voorkomen van conflicten tussen broers en zussen. Als ouders vaak ruzie maken, schreeuwen of geweld gebruiken, zullen kinderen dit oppikken. Enerzijds lokt dit imitatiegedrag uit, ze leren namelijk niet op een adequate manier om te gaan met conflicten. Anderzijds is een moeizame partnerrelatie een voedingsbodem voor stress bij de kinderen. Dit wordt dan vaak uitgewerkt op een agressieve manier, ten opzichte van objecten of familieleden zoals broers en zussen. Maak dus ruimte om te luisteren naar elkaar en om met wederzijds begrip in interactie te treden.
4) Van rationeel naar emotioneel!
Vaak gebruiken kinderen rationalisaties om hun gedrag goed te praten. “Ik heb hem een stomme kleine kabouter genoemd! Hij IS toch ook klein!” of “Ik moest dat van hem”, of “Zus was gezichten aan het trekken naar me. Ik kan dat niet, maar ik ben wel sterk, dus heb ik haar geslagen”. Op die manier hebben de kinderen geen oog voor elkaars gevoelens kan de ouder hierin een belangrijke rol op zich nemen door aandacht te schenken aan deze gevoelens.je kind je andere kind kwetst, leg dan uit dat deze rationalisaties geen excuus zijn voor hun slecht gedrag. Beschrijf tevens de invloed die het gedrag heeft gehad op de gevoelens van het andere kind en zoek samen naar een manier om broer/zus zich beter te laten voelen.
5) Leer je kinderen probleemoplossende vaardigheden.
Je hoeft niet steeds alle ‘normale’ conflicten te negeren, maar treedt op als bemiddelaar als er zich moeilijkere problemen voordoen. Op die manier leren ze ook hoe ze hiermee kunnen omgaan. Luister naar beide kanten van het verhaal, bespreek de moeilijkheden en laat de kinderen zelf met mogelijke oplossingen komen. Kinderen leren zich zo ook meer in anderen te verplaatsen, oplossingen te zoeken en compromissen sluiten.
Zorg vooral dat je geen partij trekt!
6) Plezier voor het hele gezin!
Leuke activiteiten met het gezin versterken de band en werken preventief tegen pesterijen. Om specifiek de band tussen broers en zussen te versterken kunnen er spelletjes of wedstrijdjes gedaan worden waarbij deze het opnemen tegen de ouders.
Beroep u op onze professionele hulp.
Lukt het je niet om de nare patronen te doorbreken? Merk je dat je kind zich niet goed in zijn/haar vel voelt?
Een klinisch psycholoog van De Chartreuse gaat samen met u en uw gezin na welke dynamiek er aanwezig is. Op basis van een eerste gesprek wordt er dan in overleg een begeleiding opgestart.
Integrale gezinsbegeleiding
Met deze veelbelovende maar intensieve aanpak ga je met de ondersteuning van onze psycholoog de problemen binnen uw gezin aanpakken. Onze psycholoog helpt u om de huidige patronen binnen uw gezin te doorbreken. Daarna bespreken jullie samen de aanwezige problemen waarna er nieuwe afspraken gemaakt worden binnen het gezin.
Uw voordeel?
Met deze werkwijze vermindert de draaglast en daarnaast wordt de draagkracht van u en uw gezin op deze manier verhoogt. Dit resulteert in een duurzame verbetering van de relaties en een vermindering van het probleemgedrag van uw kind(eren).
Een andere mogelijkheid is een aanpak waarbij er met u of uw kind een individueel traject wordt opgestart.
Wenst u info of een vrijblijvend kennismakingsgesprek met één van onze kinder- en jongerenpsychologen; vul dan ons contactformulier in of bel ons op het nummer 0479/40.93.15